Osmędeusze

Miron Białoszewski tworzył poezję z najprostszych doświadczeń życia. Z byle czego potrafił wydobyć nieoczekiwane piękno oraz autentyczne wzruszenie. Nie uznawał granicy między tworzeniem a życiem. Drażniło go wszelka sztuka oficjalna, a pociągało go zwykłe życie kreowane w artystyczny sposób. Wśród tekstów, które pozostały po Teatrze Osobnym najciekawszym jest rzecz sceniczna epicka właśnie, czyli Osmędeusze, jedno z najciekawszych dzieł polskiego dramatu współczesnego.
W autorskiej inscenizacji Białoszewskiego było to jednoosobowe oratorium. Poeta grał role Przedstawiacza, który recytuje i intonuje tekst. Towarzysząca mu aktorka (Ludmiła Murawska) wcieliła się w postać niemej Pomagierki, pokazującej płaskie portrety bohaterów dramatu – szyldy, wykonane przez malarza Ludwika Beringa, trzeciego twórcę Teatru Osobnego.

Kanwa wydarzeń opowiadanych przez Przedstawiacza jest romansowo – kryminalna historia z peryferii przedwojennej Warszawy, okolic Cmentarza Powiązkowskiego. Poeta udziela głosu Sylwestrowi – podwórzowemu artyście, jego ukochanej Teodezji oraz Katakumbowej, tajemniczej władczyni cmentarnych skarbów, a także chórom i postaciom, wspominającym ich tragiczne losy.
Białoszewski chciał w tej skromnej formie zawrzeć wspomnienie o zamkniętej epoce przedmieścia, krainie swego dzieciństwa i – nawiązujący do II i IV części Dziadów Mickiewicza – uniwersalny dramat o niespełnionej miłości i śmierci.
Osmędeusze to misterium przywoływania umarłych, w którym rytuał miesza się z jarmarczną zabawą. Ubogi przedmiejski kabaret i zaduszny apel przenikając się , pokazują jednocześnie śmieszność i tragizm egzystencji.